Oświetlenie stanowiska pracy - normy
Stanowisko pracy powinno być oświetlone w sposób zapewniający pracownikowi komfort wykonywania zadań. Światło nie może też wpływać negatywnie na jego wzrok oraz samopoczucie. Rodzaje i charakterystykę zastosowanego oświetlenia określają odpowiednie normy. Przedstawiamy najważniejszą z nich, a także zawarte w niej założenia. Wyjaśniamy też, dlaczego tak ważne jest dobre oświetlenie na stanowisku roboczym.
Spis treści:
- Jaką rolę odgrywa oświetlenie stanowiska pracy?
- Jakie powinno być oświetlenie na stanowisku pracy?
- Jakie są 3 podstawowe zasady dobrego oświetlenia?
- Jak mierzyć oświetlenie w miejscu pracy?
- Jak oświetlić miejsce pracy?
- Dlaczego dobrze zaprojektowane oświetlenie miejsca pracy jest tak ważne?
Jaką rolę odgrywa oświetlenie stanowiska pracy?
Dobre oświetlenie ma zapewnić pracownikom:
- pełną zdolność do rozróżniania szczegółów,
- pewne i bezpieczne postrzeganie,
- rozróżnianie szczegółów i postrzeganie niepowodujące nadmiernego zmęczenia czy niewygody.
Odpowiednie oświetlenie stanowiska pracy umożliwia prawidłowe wykonywanie większości prac. Ma za zadanie stworzenie otoczenia świetlnego właściwego dla danego stanowiska pracy. Wpływa też na większe bezpieczeństwo prac prowadzonych w trudnych warunkach.
Rodzaje oświetlenia stanowiska pracy
Skuteczne oświetlenie stanowiska pracy można osiągnąć, korzystając ze światła dziennego i sztucznego. W większości przypadków samo dzienne światło jest niewystarczające, dlatego należy posiłkować się źródłami światła sztucznego. Jeśli praca na danym stanowisku ma być prowadzona także w godzinach nocnych, należy przewidzieć to przy projektowaniu oświetlenia sztucznego.
Funkcje oświetlenia w pracy
Odpowiednie oświetlenie stanowiska pełni wiele funkcji, co przekłada się bezpośrednio na wydajność i bezpieczeństwo pracowników. Umożliwia wykonywanie prac wymagających dużej precyzji i skupienia wzroku. Zapewnia odpowiedni kontrast potrzebny do czytania i bezpiecznego poruszania się po obiekcie.
Wreszcie oświetlenie wpływa na lepsze samopoczucie, ponieważ nie powoduje dodatkowego zmęczenia, znużenia, pogorszenia koncentracji czy bólu głowy i oczu. W ramach inspiracji polecamy artykuł Przegląd najnowszych technik oświetleniowych - lampy Voltea.
Jakie powinno być oświetlenie na stanowisku pracy?
Oświetlenie na stanowisku pracy powinno być indywidualnie dopasowane do charakteru wykonywanych zadań. Pod uwagę należy wziąć zarówno rodzaje oświetlenia, sposób rozmieszczenia dodatkowych akcesoriów świetlnych, jak i poziom naświetlenia oraz natężenia promieni.
Co to jest norma PN EN 12646 1:2004?
Norma PN EN 12646 1:2004 opisuje dobre praktyki w dziedzinie oświetlenia stanowiska pracy. Znajdują się w niej podstawowe kryteria dotyczące projektowania oświetlenia i dostosowania go do potrzeb konkretnego stanowiska pracy. Norma obowiązuje na terenie całej Unii Europejskiej.
Jaka jest norma oświetleniowa?
Rodzaj oświetlenia w miejscu pracy reguluje norma PN EN 12646 1:2004. Stanowi ona podstawę do projektowania oświetlenia i badań środowiskowych. Można w niej znaleźć między innymi dane dotyczące natężenie światła w konkretnych typach prac, a poziom natężenia podawany jest w luksach.
Ile wynosi minimalna ilość luksów na stanowisku pracy?
Norma PN EN 12646 1:2004 zakłada, że minimalne natężenie światła w miejscu pracy wynosi 200 lx. Takie wystarczy do wykonywania najprostszych prac montażowych wymagających niewielkiej precyzji.
Jakie natężenie oświetlenia w miejscu pracy?
Według normy PN EN 12646 1:2004 przy większości prac ręcznych wymagane jest oświetlenie o natężeniu od 200 do 1000 lux. Natężenie w miejscu pracy zależy od charakteru wykonywanych zadań. Dla poszczególnych typów prac ręcznych wygląda to następująco:
- 1000 lux - miejsca przeznaczone do wyrobu wzorników, szablonów, mikromechaniki i precyzyjnej obróbki,
- 750 lx - precyzyjne prace monterskie i mechaniczne,
- 500 lx - prace montażowe dokładne,
- 300 lx - spawanie i prace montażowe wymagające średniej precyzji,
- 200 lx - prace monterskie zgrubne.
W przypadku prac biurowych, na stanowiskach niewymagających obsługi komputera, norma PN EN 12646 1:2004 zakłada następujące poziomy oświetlenia:
- 750 lx - prace na stanowiskach kreślarskich,
- 500 lx - pisanie ręczne i maszynowe, a także praca w salach konferencyjnych,
- 300 lx - segregowanie i kopiowanie dokumentów.
Jakie natężenie oświetlenia w miejscu pracy z komputerem?
Przy stanowiskach przeznaczonych do pracy z komputerem niezbędne jest natężenie światła na poziomie 500 lx (według normy PN EN 12646 1:2004). To wystarczający strumień do swobodnego operowania na klawiaturze.
Jakie są 3 podstawowe zasady dobrego oświetlenia?
Zasady dobrego oświetlenia zwracają uwagę na trzy czynniki:
- różnorodność źródeł światła,
- intensywność oświetlenia,
- temperaturę barwową.
Zasady dobrego oświetlenia pomogą stworzyć stanowisko o dobrej widoczności i zapewnić na nim komfort pracy. Sprawdzają się także przy tworzeniu oświetlenia w mieszkaniach.
Różnorodność źródeł światła
Do uzyskania odpowiednich warunków oświetleniowych warto wykorzystać kilka źródeł. Chodzi tu nie tylko o połączenie światła dziennego i sztucznego, ale też montaż kilku lamp ulokowanych w różnych miejscach. To pozwoli uniknąć zacienienia i zapewnić maksymalną widoczność przy ograniczeniu kosztów.
Regulacja natężenia światła
Natężenie światła powinno osiągać poziomy zalecane w normach, ale jednocześnie musi mieć możliwość regulacji. Można to uzyskać, projektując kilka niezależnych od siebie różnych źródeł. Odpowiednie warunki bezpośrednio na stanowisku roboczym powinno zapewnić oświetlenie punktowe. Z kolei główne oświetlenie poprawi ogólną widoczność na stanowisku, traktach komunikacyjnych czy obszarach magazynowych. Zapewni też oświetlenie po wyłączeniu lamp punktowych. Zobacz też: Jak podłączyć świetlówkę LED.
Temperatura barwowa
Dobór świetlówki emitującej promienie o odpowiedniej barwie również ma znaczenie przy projektowaniu stanowiska pracy. W miejscach wymagających najmocniejszego strumienia światła zaleca się oświetlenie barwy chłodnej. Na pozostałych stanowiskach wystarczą lampy emitujące neutralną temperaturę barwową. Świetlówki barwy ciepłej można zamontować w miejscach przeznaczonych na wypoczynek i relaks.
Jak mierzyć oświetlenie w miejscu pracy?
Do pomiaru poziomu natężenia światła na stanowisku pracy wykorzystuje się luksomierz, czasem nazywany również fotometrem. Urządzenie zbada natężenie promieni i poda jego wartość w luxach. Pomiary muszą być przeprowadzane w warunkach zalecanych przez producenta, które dotyczą temperatury, wilgotności, czasu pracy lamp, a także pory dnia i ustawienia osoby dokonującej badania.
Jak oświetlić miejsce pracy?
Oświetlenie miejsca pracy powinno zapewnić równomierne rozłożenie promieni na całej powierzchni. Należy ulokować lampy w taki sposób, żeby uniknąć cieni i częściowego przesłaniania lampy w czasie wykonywania prac. Warto wykorzystać kilka źródeł światła zwróconych w różnych kierunkach lub umieszczenia dodatkowej regulowanej lampy. Przed zakupem lamp należy przygotować kompletny schemat oświetlenia stanowiska, zaprojektowany przez profesjonalne firmy.
Wybierz najlepsze źródło światła do Twojego biura, magazynu, przestrzeni przemysłowej. Sprawdź ranking świetlówek LED - TOP 10.
Jakie lampy i oprawy spełniają przepisy BHP dotyczące oświetlenia?
Oświetlenie w miejscu pracy musi spełniać wymagania dotyczące poziomu natężenia światła. Poza nimi oprawy muszą być dostosowane do innych zagrożeń występujących na stanowisku, takich jak:
- wilgotność,
- poziom zapylenia,
- temperatura,
- drgania i ryzyko uszkodzenia mechanicznego.
Planując oświetlenie, zawsze warto wybierać lampy z odpowiednimi certyfikatami i spełniające normy IP.
Aktualnie tradycyjne lampy oświetleniowe są wypierane przez ich LED-owe zamienniki. Pisaliśmy o tym tutaj: Które źródła światła zostaną wycofane z produkcji w 2023 roku?
Oprawy nasufitowe/sufitowe
Oprawy umieszczane w suficie z reguły stanowią oświetlenie główne. Może być ono wystarczające do oświetlenia ciągów komunikacyjnych lub wykonywania mało precyzyjnych prac, jednak nie wystarczy przy zadaniach wymagających dokładności. Lampy sufitowe umieszcza się w ciągach i rozmieszcza co 1-2 metry.
Lampy biurkowe LED
Lampy biurkowe stanowią dodatkowe źródło światła w przestrzeniach biurowych. Warto wybrać lampy dające możliwość regulacji kierunku strumienia światła. Konstrukcja opraw nie może oślepiać pracowników przy danym stanowisku i w sąsiedztwie.
Oprawy punktowe
Oprawy punktowe są w stanie doświetlić konkretną strefę mającą szczególne znaczenie lub poprawić walory estetyczne wnętrza. Mogą być też stosowane jako oświetlenie sufitowe, a także stanowić dodatkowe źródło światła przy stanowiskach wymagających dużej precyzji pracy. Moc i rozmieszczenia lamp punktowych dobiera się w zależności od ich zastosowania.
Oprawy awaryjne
Tego rodzaju oświetlenie służy do zapewnienia bezpieczeństwa w momencie wyłączenia zasilania lub w pomieszczeniach nieoświetlonych. Najczęściej jest podłączane do niezależnego źródła energii. Oprawy awaryjne wytyczają drogę ewakuacyjną, informują o stopniach lub niskich stropach.
Dlaczego dobrze zaprojektowane oświetlenie miejsca pracy jest tak ważne?
Zaprojektowanie i wykonanie prawidłowego oświetlenia na stanowisku pracy ma być nie tylko odpowiedzią na obowiązujące przepisy. Właściwe rozplanowanie lamp i dobór świetlówek zwiększy komfort oraz bezpieczeństwo pracy.
