Montaż piorunochronów dla wielu obiektów jest obowiązkowy. Odpowiednio zaprojektowana i wykonana instalacja odgromowa zapobiega powstawaniu pożarów wskutek uderzenia pioruna. Jest także kluczowa w ochronie przepięciowej, szczególnie wrażliwej elektroniki. Kiedy trzeba wykonać instalację odgromową i przed jakimi zagrożeniami chroni? Poznaj charakterystykę piorunochronów.

Spis treści:

1. Jak działa piorunochron? Budowa i zasada działania
2. Kiedy instalacja odgromowa jest obowiązkowa? Przepisy i normy dotyczące ochrony odgromowej w 2025 roku
3. Jakie czynniki decydują o konieczności zastosowania instalacji odgromowej?
4. Kto może wykonać instalację odgromową?
5. Jakie są zalety instalacji odgromowej?
6. Jaki zasięg ma piorunochron?
7. Co się stanie, kiedy piorun uderzy w dom, który nie ma piorunochronu?
8. Co jaki czas wykonywać przegląd instalacji odgromowej?
9. Podsumowanie - czy instalacja odgromowa jest w 100% skuteczna?

Jak działa piorunochron? Budowa i zasada działania

Piorunochron przechwytuje wyładowania atmosferyczne, zapewniając kontrolowaną ścieżkę przepływu prądu piorunowego do uziemienia, chroniąc tym samym budynek przed skutkami uderzenia. Pręt wystający ponad powierzchnię dachu stanowi najkrótszą drogę dla wyładowania elektrycznego. Piorunochron przejmuje energię i za pomocą instalacji kieruje ją pod powierzchnię ziemi.

Kiedy instalacja odgromowa jest obowiązkowa? Przepisy i normy dotyczące ochrony odgromowej w 2025 roku

Obowiązek instalacji odgromowej określa analiza ryzyka zgodnie z normą PN-EN 62305-2, która uwzględnia liczne czynniki, takie jak: powierzchnia i wysokość budynku, przeznaczenie, otoczenie.

Można to podsumować następująco: Obowiązkowa instalacja odgromowa powinna pojawić się we wszystkich budynkach o wysokości ponad 15 metrów (z wyjątkami opisanymi w dalszej części artykułu), obiektach przemysłowych i użyteczności publicznej. Może być konieczna także w budynkach wielkopowierzchniowych i domach jednorodzinnych wykonanych z materiałów uznawanych za łatwopalne.

Co mówią przepisy o instalacji odgromowej?

Przepisy zawarte w Obwieszczeniu Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 kwietnia 2022 r. w sprawie warunków technicznych budynków mówią, że:

Dalej w tej samej ustawie możemy przeczytać, że „instalacja piorunochronna powinna być wykonana zgodnie z wymaganiami Polskich Norm dotyczących ochrony odgromowej obiektów budowlanych”. Informacje te odnoszą się przede wszystkim do wspomnianej już normy PN-EN 62305. (Więcej o normach w instalacjach odgromowych przeczytaj tu: Normy dotyczące ochrony odgromowej).

Kiedy instalacja odgromowa nie jest wymagana?

Instalacja odgromowa nie jest wymagana dla budynków spełniających następujące warunki:

• mała powierzchnia - domy, altany, garaże czy magazyny o powierzchni poniżej 50m2 nie wymagają zastosowania instalacji ze względu na minimalne ryzyko uderzenia pioruna w mały obiekt,
• niewielka wysokość - budynki parterowe i o wysokości poniżej 5 m mogą nie wymagać instalacji odgromowej, ale decyzję należy podejmować na podstawie analizy ryzyka (materiały budowlane, użytkowanie itp.),
• lokalizacja w niskiej strefie ryzyka - wskaźniki zagrożenia piorunowego z reguły nie przekraczają wartości, która zobowiązuje do montażu instalacji odgromowej, w obiektach, które znajdują się w obszarze niskiej intensywności wyładowań atmosferycznych.

Jakie czynniki decydują o konieczności zastosowania instalacji odgromowej?

Konieczność zastosowanie instalacji odgromowej istnieje w przypadku budynków o zwiększonym ryzyku uderzenia pioruna. Wskaźnik zagrożenia piorunowego oblicza się, biorąc pod uwagę następujące parametry:

• wymiary budynku,
• wysokość obiektu,
• zastosowane materiały budowlane,
• sposób użytkowania,
• lokalizacja.

Wymiary budynku

Obiekty o dużej powierzchni użytkowej, a co za tym idzie większych wymiarach połaci dachowej, są w większym stopniu narażone na wyładowanie atmosferyczne.

Wysokość obiektu

Konstrukcje wysokie są bardziej podatne na uderzenie pioruna, ponieważ piorun szuka najkrótszej drogi do wyładowania. Dlatego budynki powyżej 15 m z reguły wymagają ochrony, choć nie zawsze. Ostateczna decyzja zależy od oceny zagrożenia piorunowego, która wydawana jest na podstawie normy PN-EN 62305-2.

Zastosowane materiały budowlane

Obiekty wykonane z drewna lub innych materiałów łatwopalnych w dużym stopniu są narażone na pożar wywołany uderzeniem pioruna, dlatego częściej wymagają montażu instalacji odgromowej.

Sposób użytkowania

Nie wszystkie domy jednorodzinne i obiekty komercyjne wymagają zastosowania instalacji odgromowej. Jest ona jednak obowiązkowa w obiektach użyteczności publicznej (szkoły, szpitale, obiekty kulturalne), gdzie jednorazowo przebywa duża ilość osób, oraz w obiektach przemysłowych (fabryki, magazyny), gdzie użytkowane są kosztowne urządzenia i przechowywane wartościowe materiały.

Lokalizacja

Ochrony będą wymagały obiekty znajdujące się w obszarach o wysokiej częstotliwości występowania wyładowań atmosferycznych. Nie oznacza to, że w obszarach o mniejszej liczbie wyładowań, instalacja odgromowa nie będzie konieczna. Jeśli budynek wykonany został z materiałów łatwopalnych - potrzebna będzie odgromówka.

Kto może wykonać instalację odgromową?

Projektowanie instalacji odgromowej powinno być wykonane przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w zakresie instalacji elektrycznych. Natomiast montaż przeprowadzać mogą elektrycy posiadający uprawnienia SEP w zakresie eksploatacji i dozoru (E i D) i uprawnienia do prac przy urządzeniach elektrycznych powyżej 1 kV.

Kto jeszcze może wykonać instalację odgromową:

1. inżynierowie budownictwa specjalizujący się w instalacjach elektrycznych – posiadający odpowiednie uprawnienia budowlane do projektowania i nadzorowania systemów odgromowych.
2. specjaliści ds. ochrony odgromowej z certyfikatami LPS (Lightning Protection System) – przeszkoleni w zakresie ochrony odgromowej według normy PN-EN 62305,
3. firmy instalatorskie specjalizujące się w ochronie odgromowej, posiadające doświadczenie w montażu oraz możliwość przeprowadzenia pomiarów rezystancji uziemienia po wykonaniu instalacji.

Jakie są zalety instalacji odgromowej?

• Zapobiega pożarom budynków wywołanym uderzeniem pioruna.
• Chroni urządzenia elektryczne przed przepięciami.
• Redukuje ryzyko porażenia prądem mieszkańców.
• Zwiększa bezpieczeństwo instalacji fotowoltaicznej.
• Może obniżyć koszty ubezpieczenia domu (niektóre firmy ubezpieczeniowe wymagają piorunochronu!)

Jaki zasięg ma piorunochron?

Zasięg dobrze zaprojektowanego piorunochronu powinien obejmować powierzchnię całego budynku. Oblicza się za pomocą trzech metod:

• metoda kąta ochronnego - najprostsza metoda i najczęściej stosowana przy projektowaniu instalacji odgromowych dla domów jednorodzinnych. Strefa ochrony jest obliczana na podstawie kąta wierzchołkowego stożka i dostosowana do poziomu ochrony odgromowej,
• metoda kuli toczącej - dla każdej klasy ochrony przyjmuje się inny promień kuli, a im mniejszy, tym ochrona jest skuteczniejsza. Budynek jest dobrze chroniony, jeśli przetaczająca się po nim kula nie stykała się z elementami konstrukcyjnymi, a jedynie dotykała elementów instalacji odgromowej,
• metoda klatki Faradaya - stosowana przy dużych obiektach, na których tworzy się siatkę ochronną wraz z masztami ochronnymi. Taka instalacja wychwytuje wyładowania elektryczne, równomiernie odprowadza ładunek i oddaje go do gruntu za pomocą sieci przewodów pionowych.

Co się stanie, kiedy piorun uderzy w dom, który nie ma piorunochronu?

Uderzenie pioruna w budynek bez instalacji odgromowej może spowodować:

• pożar,
• przepalenie instalacji elektrycznej,
• uszkodzenie podłączonych urządzeń (w tym fotowoltaiki).

Może też stanowić zagrożenie dla mieszkańców, powodując porażenie prądem lub inne uszkodzenia. Instalacja odgromowa znacząco zmniejsza ryzyko strat i niebezpieczeństwa.

Co jaki czas wykonywać przegląd instalacji odgromowej?

Przegląd instalacji odgromowej powinien być przeprowadzony minimum co 5 lat. Taka instalacja jest zaliczana do sieci elektrycznych, dla których obowiązują przepisy dotyczące regularnych przeglądów okresowych. Dla obiektów przemysłowych i publicznych przegląd powinien odbywać się co roku.

Podsumowanie - czy instalacja odgromowa jest w 100% skuteczna?

Niestety żadna instalacja odgromowa nie zapewnia w 100% skutecznej ochrony przed piorunami. Wyładowanie atmosferyczne ma od 100 milionów do 1 miliarda woltów, natężenie nawet do 200 tysięcy Amperów i daje energię aż do 10 miliardów dżuli, czyli około 300 kWh. Tak ekstremalne zjawisko, trwające ułamki sekundy, jest na dodatek trudne do przewidzenia.

Niemniej jednak dobrze zaprojektowana instalacja odgromowa zdecydowanie minimalizuje ryzyko uszkodzenia instalacji i urządzeń elektrycznych. Szczególnie dla budynków w obszarach o wysokiej częstotliwości wyładowań. Każdy z nas może zaobserwować, że gwałtowne burze w okresie letnim stają się normą. Warto więc zainwestować w ochronę odgromową i nie martwić się o swój dobytek. Na TIM.pl mamy bogatą ofertę

FAQ - Najczęściej zadawane pytania o instalację odgromową

Dlaczego piorunochrony umieszcza się w najwyższych punktach?
Wyładowania elektryczne szukają najkrótszej drogi do uziemienia, która może przebiegać przez najwyższe budynki i obiekty w okolicy. W związku z tym umieszcza się tam instalacje odgromowe, które statystycznie mają największe szanse na przechwycenie pioruna i bezpieczne uziemienie energii.

Czy piorunochron jest obowiązkowy?
Piorunochron jest obowiązkowy dla budynków, dla których wynika to z postanowień normy PN-EN 62305. Jeśli projektant obiektu wyliczy wskaźnik zagrożenia piorunowego na poziomie wymagającym montażu piorunochronu, obowiązkiem inwestora jest stworzenie odpowiedniej instalacji. Brak piorunochronu może skutkować niedopuszczeniem obiektu do użytkowania.

Fotowoltaika a instalacja odgromowa
W budynkach z elementami sieci fotowoltaicznej na dach instalacja odgromowa jest niezwykle ważna. Fotowoltaika może w pewnym stopniu zwiększać ryzyko uderzenia pioruna poprzez zmianę sposobu rozchodzenia się energii wyładowania po budynku. Warto zatem zaplanować montaż solidnej instalacji zewnętrznej i zabezpieczenia wewnętrznego.

Czy piorunochron przyciąga pioruny? (Mit czy fakt?)
Mit. Piorunochron nie przyciąga piorunów, lecz zapewnia bezpieczną drogę dla wyładowania atmosferycznego, chroniąc budynek przed skutkami uderzenia. Działa jak kontrolowany punkt przechwytywania i odprowadzania ładunku do ziemi.

Jak często wymieniać instalację odgromową?
Zaleca się kontrolę co 5 lat, a w przypadku budynków przemysłowych i użyteczności publicznej – co roku. Wymiana jest konieczna, gdy elementy instalacji ulegną korozji, uszkodzeniu mechanicznemu lub przestaną spełniać normy ochrony odgromowej.

Jakie są najlepsze materiały na piorunochron?
Najczęściej stosuje się stal ocynkowaną, miedź i aluminium. Miedź jest najtrwalsza i najlepiej przewodzi prąd, ale jest droższa. Stal ocynkowana jest tańszą alternatywą, ale wymaga okresowej konserwacji ze względu na ryzyko korozji.

Arkadiusz Mędrzak Specjalista w zakresie budownictwa i odnawialnych źródeł energii. Wiedzę zdobywał na studiach z zakresu budownictwa. Jego styl tworzenia treści jest klarowny i konkretny. Pasjonują go nowoczesne rozwiązania z zakresu smart home. Wolny czas lubi spędzać w ogrodzie, przy dobrej książce czy aktywności fizycznej.