Czym są elektrośmieci i gdzie je wyrzucać?
Czym tak naprawdę są elektrośmieci, jakie zagrożenia niosą dla środowiska i jak właściwie się ich pozbywać? Przyjrzyjmy się definicji elektrośmieci, ich różnorodności oraz przypomnijmy zalecenia dotyczące bezpiecznego i odpowiedzialnego postępowania z tym rodzajem odpadów.
Spis treści:
- Czym są elektrośmieci?
- Co zrobić z elektrośmieciami?
- Jaka jest kara za wyrzucanie elektrośmieci?
- Przykładowe elektrośmieci – co można z nimi zrobić?
Czym są elektrośmieci?
Elektrośmieci to po prostu zużyte lub nieużywane urządzenia elektryczne i elektroniczne. W zakres kategorii elektrośmieci wchodzą bardzo różnorodne przedmioty, takie jak np. sprzęt gospodarstwa domowego, maszyny przemysłowe, komputery, telefony komórkowe oraz ich części składowe itd.
Ze względu na stosowanie w produkcji elektroniki wielu różnych, niekiedy szkodliwych substancji chemicznych i potencjalnie niebezpiecznych materiałów, elektrośmieci wymagają specjalnych procedur przetwarzania, recyklingu lub utylizacji. Przede wszystkim, aby zminimalizować negatywny wpływ na środowisko i ludzi, ale także, by odzyskać cenne surowce.
Co zaliczamy do elektrośmieci?
Elektrośmieci obejmują wszelkie zużyte, nieużywane lub uszkodzone urządzenia elektryczne i elektroniczne. W tym:
- Sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury, czyli urządzenia takie jak lodówki, klimatyzatory, termowentylatory, grzejniki, pompy ciepła itp.
- Ekrany i monitory działające w dowolnej technologii, oraz urządzenia, które je zawierają.
- Lampy i oprawy oświetleniowe, w tym świetlówki, diody LED, lampy sodowe i inne typy, w tym również oświetlenie dekoracyjne.
- Małe i duże sprzęty AGD oraz RTV, np. odkurzacze, kuchenki mikrofalowe, roboty kuchenne, żelazka, kamery cyfrowe, drukarki, zegary elektroniczne.
- Sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny – komputery i telefony komórkowe.
- Narzędzia elektryczne i elektroniczne.
- Elektryczne zabawki i sprzęt rekreacyjny.
- Baterie i akumulatory.
- Kable i przewody
Dlaczego recykling elektrośmieci jest taki ważny?
Recykling elektrośmieci jest ważny z kilku różnych powodów:
Ochrona środowiska
Elektrośmieci zawierają szkodliwe dla środowiska substancje chemiczne i metale ciężkie, takie jak rtęć, ołów, kadm czy platyna. Jeżeli są niewłaściwie utylizowane, te związki chemiczne mogą zagrażać całym ekosystemom.
Oszczędność surowców naturalnych
Przetwarzanie elektrośmieci umożliwia odzyskanie cennych zasobów, takich jak metale szlachetne, aluminium czy miedź. To z kolei redukuje potrzebę wydobywania nowych surowców.
Unikanie zanieczyszczenia wód i gleby
Niewłaściwe składowanie lub utylizacja elektrośmieci może prowadzić do uwolnienia do wód gruntowych i gleby związków chemicznych, które spowodują ich skażenie. Recykling pozwala na bezpieczne odzyskanie tych substancji i minimalizację ryzyka katastrofy naturalnej.
Redukcja emisji gazów cieplarnianych
Proces wydobycia surowców naturalnych i produkcji nowego sprzętu elektronicznego generuje emisje gazów cieplarnianych. Recykling umożliwia ograniczenie tej emisji poprzez ponowne wykorzystanie istniejących materiałów i komponentów.
Ochrona zdrowia ludzkiego
Substancje chemiczne zawarte w elektrośmieciach, w przypadku niewłaściwej utylizacji mogą wpływać negatywnie na zdrowie ludzi. Recykling eliminuje ryzyko bezpośredniego narażenia lokalnej społeczności na te substancje.
Zmniejszenie ilości odpadów na składowiskach
Elektrośmieci stanowią istotną część odpadów na wysypiskach śmieci. Recykling pozwala na zmniejszenie ilości sprzętów, które trafiają na składowiska. To istotne z perspektywy problemu zarządzania odpadami i przepełnionych wysypisk.
Co zrobić z elektrośmieciami?
Chcąc pozbyć się elektrośmieci legalnie i bez obaw o środowisko, mamy w Polsce do dyspozycji kilka metod. Możemy:
1. Oddać elektrośmieci w sklepie stacjonarnym
Zwykle będzie to miało miejsce przy zakupie nowego sprzętu tego samego typu – np. wymiany starej lodówki na nową. Zdarza się, że w zamian za oddanie zużytych urządzeń, klienci otrzymują rabat na zakup nowego sprzętu elektronicznego w danym sklepie.
Sklepy wielkopowierzchniowe (powyżej 400 mkw.) oferujące elektronikę są jednak zobowiązane prawem do przyjęcia od nas małogabarytowych (do 25 cm) elektrośmieci również bez żadnych zakupów. Niektóre sieci sklepów idą jeszcze dalej i po prostu przyjmują wszystkie elektrośmieci bez dodatkowych warunków.
2. Skorzystać z Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK)
To miejsce, w którym można bezpiecznie oddać różnego rodzaju odpady, w tym także elektrośmieci, do dalszego przetwarzania. PSZOK jest zazwyczaj zarządzany przez lokalne władze lub firmy specjalizujące się w gospodarowaniu odpadami.
3. Zlecić odbiór elektrośmieci z domu specjalistycznym firmom
Niektóre firmy zajmujące się gospodarką odpadami oferują usługi odbioru elektrośmieci wprost z domu. Często usługa taka jest bezpłatna, zwłaszcza jeśli firma współpracuje z władzami miasta lub gminy.
4. Spróbować sprzedać lub oddać elektrośmieci w skupie złomu
Część punktów zajmujących się skupem złomu posiada pozwolenie na skup i zbiórkę elektrośmieci. Warto sprawdzić, czy Twój zużyty sprzęt nie jest czegoś wart!
5. Pozostawić zużyty sprzęt w serwisie
Serwisy elektroniczne i punkty specjalizujące się w naprawie elektroniki mogą zająć się naszym zepsutym sprzętem w sytuacji, gdy nie opłaca się go naprawiać. Uwaga! Serwis może jednak odmówić przyjęcia sprzętu, jeśli uzna, że klient tak naprawdę nigdy nie miał zamiaru go naprawiać.
Listę punktów w całej Polsce można znaleźć na: elektrosmieci.pl.
Jaka jest kara za wyrzucanie elektrośmieci?
W Polsce kara za wyrzucenie elektrośmieci wraz z innymi odpadami może wynieść do 5000 złotych (Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym oraz zmianie niektórych innych ustaw). Warto pamiętać o odpowiedzialnym postępowaniu z elektrośmieciami, aby uniknąć konsekwencji prawnych i jednocześnie zadbać o ochronę środowiska.
Przykładowe elektrośmieci – co można z nimi zrobić?
Gdzie wyrzucić lodówkę?
Lodówka to gabarytowy sprzęt, który dodatkowo wymaga specjalistycznego recyklingu. Najlepiej pozbyć się jej przy okazji zakupu nowej. Jeżeli nowy sprzęt będzie dostarczony do domu, to sprzedawca ma również obowiązek nieodpłatnego odbioru starej lodówki. Inną, dobrą opcją na pozbycie się lodówki może okazać się skup złomu – ze względu na jej dużą wagę. Jeśli nie wchodzi to w grę, zawsze pozostaje nam PSZOK lub zlecenie odbioru.
Gdzie wyrzucić lampki choinkowe?
Lampki choinkowe zawierają w sobie elektroniczne komponenty, które wymagają przetworzenia, więc nie możemy wyrzucić ich do zwykłego kosza. Wiele miejsc, takich jak np. sklepy elektroniczne i supermarkety oferuje specjalne pojemniki na niewielkie elektrośmieci, do których można wrzucić lampki choinkowe. Jeśli w Twojej okolicy nie ma takiego miejsca, najlepiej będzie skorzystać z najbliższego punktu zbiórki odpadów.
Gdzie wyrzucić telefon komórkowy?
Jeśli telefon jest w dobrym stanie, możesz spróbować go sprzedać lub wymienić na nowszy model – np. poprzez platformy aukcyjne, portale ogłoszeniowe, komisy lub lombardy. Niektóre sklepy telekomunikacyjne oferują też programy recyklingu, w ramach których można oddać stare telefony. Czasami oferują przy tej okazji rabat na zakup nowego urządzenia. W przypadku telefonu komórkowego można również oczywiście skorzystać z punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK).
