Blackout - co to jest i jak się zabezpieczyć przed brakiem prądu?
W ostatnich latach ryzyko wystąpienia blackoutu, czyli rozległej awarii sieci energetycznej, stało się realnym zagrożeniem. Wzrost zapotrzebowania na energię, zmieniający się klimat oraz napięcia geopolityczne zwiększają prawdopodobieństwo długotrwałych przerw w dostawie prądu. Przykładem jest blackout z 28.04.2025, który dotknął Hiszpanię, Portugalię i część Francji, odcinając kraje od energii elektrycznej na długie godziny. Czym jest blackout i jak się przed nim zabezpieczyć? Wyjaśniamy w artykule.
Spis treści:
- Czym jest blackout?
- Brak prądu w Hiszpanii, Portugalii i części Francji
- Czy Polsce grozi blackout?
- Jakie są skutki blackoutu?
- Jak się zabezpieczyć przed blackoutem?
Czym jest blackout?
Blackout to nagła, rozległa awaria systemu energetycznego skutkująca długotrwałym brakiem dostępu do prądu na dużym obszarze. W odróżnieniu od krótkich przerw technicznych blackout może trwać wiele godzin, dni, a nawet tygodni. Taka sytuacja dotknęła niedawno kraje półwyspu Iberyjskiego.
Brak prądu w Hiszpanii, Portugalii i części Francji
O tym, że całkowity zanik prądu jest możliwy i nie tak odległy, przekonaliśmy się całkiem niedawno, bo 28.04.2025 roku. Około 12:30 w całej Hiszpanii, Portugalii i części Francji zabrakło prądu. Pobór mocy spadł o połowę w ciągu piętnastu minut (z 25 do 12,5 GW), a po kolejnych kilkunastu osiągnął 10,5 GW. Ponowna synchronizacja z siecią europejską nastąpiła o 13:30.
Jak podaje premier Hiszpanii Pedro Sanchez:
Jakie skutki przyniósł zanik prądu?
Brak dostępu do prądu lub jego ograniczony dostęp trwał cały dzień, paraliżując linie metra, lotniska, szpitale czy ruch uliczny. W Madrycie zamknięto tunele obwodnicy M-30, a DGT wezwała obywateli do rezygnacji z podróży samochodem. W wielu punktach kraju do kierowania ruchem oddelegowano policję.
Nie działały też bankomaty, a mieszkańcy, obawiając się dłuższej awarii, zaczęli masowo ruszać do sklepów, wykupując podstawowe produkty spożywcze i wodę.
Awaria objęła także sektor przemysłowy. W zakładach Seata i Forda linie produkcyjne zostały zatrzymane, a w fabryce Forda w Almussafes całkowicie wstrzymano produkcję. Podobne działania podjęto w zakładach Iveco w Madrycie i Valladolid, gdzie również przerwano działalność.
Kompleksy petrochemiczne rozpoczęły procedury bezpiecznego wygaszania produkcji. Bank Hiszpanii na bieżąco monitorował sytuację w sektorze finansowym – część bankomatów i oddziałów bankowych była nieczynna.
Chociaż awaria trwała kilka godzin, dla wielu osób był to czas, który zapamiętają na długo – pokazujący, jak bardzo codzienność zależy od nieprzerwanego dostępu do energii.
Jakie są przyczyny braku prądu w Hiszpanii i Portugalii?
Portugalski operator sieci energetycznej REN podaje, że awaria prądu w Portugalii była spowodowana problemem w hiszpańskiej sieci energetycznej. Specjaliści spekulują, że mogło być ono spowodowane rzadkim zjawiskiem - ekstremalnymi zmianami temperatur. Skutkowało tu pojawieniem się nietypowych i wysokich wahań napięcia w sieciach przesyłowych.
Warto podkreślić, że szczegółowe przyczyny nie są jeszcze znane, ale Portugalskie Narodowe Centrum Cyberbezpieczeństwa oświadczyło, że nie ma sygnałów świadczących o tym, że awaria jest wynikiem ataku hakerskiego.
Do bardziej szczegółowej analizy odsyłamy tutaj: Wysokie Napiecie - Blackout w Hiszpanii zaatakowal potężny apagon
Czy Polsce grozi blackout?
Obecnie ryzyko wystąpienia pełnego blackoutu w Polsce jest niskie, ale nie jest zerowe. Natomiast sytuacja u zachodnich sąsiadów skłania do refleksji - czy Polska jest gotowa na przerwy w dostawie prądu lub ewentualny blackout?
Eksperci branży energetycznej i operatorzy sieci przesyłowych (takich jak PSE – Polskie Sieci Elektroenergetyczne) stale monitorują stan sieci i zapotrzebowanie na energię. System elektroenergetyczny Polski jest stabilny, jednak istnieją czynniki ryzyka, które mogą zwiększać zagrożenie:
- Wysokie zużycie energii w szczytach letnich i zimowych – np. podczas fal upałów (klimatyzacja) lub fal mrozów (ogrzewanie elektryczne).
- Starzejąca się infrastruktura energetyczna – część elektrowni i linii przesyłowych wymaga modernizacji.
- Transformacja energetyczna – odchodzenie od węgla i wzrost udziału źródeł odnawialnych (OZE), które są bardziej niestabilne (zależne od pogody).
- Braki w rezerwach mocy – chwilowe niedobory mocy dostępnej do natychmiastowego uruchomienia w sytuacji awaryjnej.
- Zagrożenia geopolityczne i cyberataki – możliwe zakłócenia w dostawach paliw lub ataki na systemy informatyczne energetyki.
Jakie są skutki blackoutu?
Widzimy, że nawet chwilowy zanik prądu może skutkować sparaliżowaniem najważniejszych sektorów w kraju. Kilka najważniejszych skutków, które odczuwalne są w pierwszej chwili to:
- problemy z dostępem do informacji (brak internetu, telefonii),
- przerwy w dostawach żywności i leków,
- chaos komunikacyjny,
- brak ogrzewania i ciepłej wody,
- przestoje produkcyjne i handlowe,
- problemy z bezpieczeństwem danych i funkcjonowaniem systemów IT.
Poznaj Ranking agregatów prądotwórczych - TOP 10 najlepszych generatorów prądu
Jak się zabezpieczyć przed blackoutem?
Przede wszystkim prewencja - warto być przygotowanym wcześniej i nie czekać na ostatnią chwilę. Zacznij od podstaw.
W domu powinny być zawsze dostępne:
- latarki (najlepiej kilka, w różnych pomieszczeniach) i zapas baterii,
- radio na baterie - zapewni Ci dostęp do informacji, telekomunikacja należy do infrastruktury krytycznej, która ma własne zasilanie awaryjne,
- świece i zapałki lub zapalniczki,
- zapasy wody pitnej – co najmniej kilka butelek na osobę,
- żywność długoterminowa – konserwy, suchary, gotowe dania w puszkach, które nie wymagają gotowania,
- apteczka z podstawowymi lekami,
- powerbanki do ładowania telefonu.
Systemy awaryjne dla domu – bezpieczeństwo w kryzysie
Jeśli chcesz być naprawdę przygotowany, warto rozważyć inwestycję w:
- agregat prądotwórczy – pozwala podtrzymać pracę lodówki, oświetlenia czy systemu,
- magazyn energii – system magazynowania prądu z sieci lub z własnej instalacji fotowoltaicznej, który zasili dom podczas dłuższej przerwy w dostawie energii.
Sprawdź poradnik i wybierz najlepszy agregat dla siebie: Jaki agregat prądotwórczy do domu?
Inteligentne rozwiązania – niezależność energetyczna
Coraz więcej osób zabezpiecza się, montując:
- UPS-y (zasilacze awaryjne) – utrzymują działanie ważnych urządzeń (np. routera, bramy wjazdowej, komputerów) przez kilkadziesiąt minut do kilku godzin,
- panele fotowoltaiczne z magazynami energii – dają realną niezależność, bo pozwalają na własną produkcję i magazynowanie prądu.
Plan działania na czas awarii – klucz do spokoju
W sytuacji blackoutu dobrze mieć ustalony prosty plan:
- wiedzieć, gdzie są latarki i zapasy,
- ustalić miejsce spotkania rodziny, jeśli prąd zgaśnie poza domem,
- wiedzieć, jak wyłączyć bezpieczniki, gaz lub wodę w razie potrzeby,
- mieć zapisane najważniejsze numery alarmowe w formie papierowej – nie tylko w telefonie.
Jak zabezpieczyć się na brak prądu? Porada Eksperta z Łączy Nas Napięcie
Jako rozwinięcie do zabezpieczenia się w przypadku braku energii, o którym wcześniej była mowa, chcę jedynie dorzucić, iż warto również mieć w domu radio na baterie. Stacje radiowo-telewizyjne należą do infrastruktury krytycznej i są w stanie w sposób ciągły być zasilane przez wiele dni, a nawet tygodni.
Może nie każdy o tym wie, ale z kolei stacje GSM mają bardzo ograniczony czas działania w przypadku braku prądu. Szacowany na kilka godzin. Tylko nieliczne mają możliwość pracy wiele dni bez podpięcia agregatu, ale wtedy trzeba być w zasięgu takiej stacji GSM natomiast stacje radiowo-telewizyjne mają zasięg kilku województw.
Oprócz zwykłych powerbanków mieszkania i domy można wyposażyć w stacje zasilania, oferujące większe moce do zasilenia niezbędnych sprzętów w domu. Oczywiście stacje takie są na różne moce:
