Prawo budowlane wyróżnia dwa rodzaje odstąpienia od projektu budowlanego – istotne i nieistotne. W przypadku każdego z nich zobowiązuje inwestora do dokonania innych formalności.

Jeśli zmiany, które trzeba wykonać, zostaną zakwalifikowane do istotnego odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego, inwestor musi uzyskać decyzję o zmianie pozwolenia na budowę (jeśli buduje na podstawie pozwolenia) albo decyzję o pozwoleniu na budowę (jeśli buduje na podstawie zgłoszenia z projektem). Do wniosku o wydanie takiej decyzji dołącza się projekt budowlany przedstawiający planowane zmiany (w przypadku zmiany pozwolenia na budowę) lub projekt budowlany dotyczący całego zamierzenia budowlanego.

Roboty budowlane stanowiące odstępstwo od zatwierdzonego projektu nie mogą zostać wykonane przed uzyskaniem przez inwestora jednej z powyższych decyzji. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku zmian, które są zaliczane do nieistotnego odstępstwa od projektu – inwestor nie musi dopełniać żadnych formalności w urzędzie przed dokonaniem zmian. W tej sytuacji projektant instalacji elektrycznych zamieszcza w projekcie rysunek i opis z wprowadzonymi zmianami.

Prawo budowlane nie wprowadza żadnych wytycznych dotyczących tego, jak i na czym sporządzić ten rysunek i opis. Dlatego decyzja należy do projektanta. Taki rysunek można wykonać na przykład na kopii rysunku z zatwierdzonego projektu budowlanego i dołączyć go wraz z opisem do tego projektu.

To jednak nie koniec obowiązków. Kopię tego opisu i rysunku z wprowadzonymi zmianami inwestor dołącza do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o pozwolenie na użytkowanie. Dodatkowo, oświadczenie kierownika budowy o wykonaniu obiektu zgodnie z przepisami, musi zostać potwierdzone również przez projektanta oraz inspektora nadzoru inwestorskiego, jeśli był ustanowiony przy danej inwestycji.

O tym, czy planowane zmiany będą stanowić istotne czy nieistotne odstępstwo od projektu, decyduje projektant. Prawo budowlane nie precyzuje, czy ma to być główny projektant czy projektant branżowy. Wydawać się może, że chodzi tu o głównego projektanta obiektu budowlanego, ale racjonalnie jest tłumaczyć ten przepis w taki sposób, że chodzi o projektanta branży, której dotyczą zmiany.

Jeśli więc zmiany mają zostać wykonane w instalacji elektrycznej, to projektant tej instalacji powinien zdecydować, do jakiego odstępstwa zakwalifikować te zmiany, ale powinien to zrobić w porozumieniu z głównym projektantem, który odpowiada za skoordynowanie całej dokumentacji. Zwłaszcza że, rzadko zdarza się tak, aby zmiana dotyczyła tylko samej instalacji. Często zmiany w instalacjach są spowodowane zmianami w innych branżach, na przykład w architekturze.

Poza tym, jak już wspomnieliśmy, dokonanie zmian wiąże się z koniecznością sporządzenia projektu budowlanego albo rysunków z wprowadzonymi zmianami. Jeśli zmiany te mają dotyczyć instalacji elektrycznej, rysunku czy projektu zamiennego nie będzie sporządzał architekt (który często jest głównym projektantem), bo zwyczajnie nie ma do tego uprawnień. To kolejny argument przemawiający za tym, by kwalifikacji rodzaju odstąpienia dokonywali projektanci w porozumieniu ze sobą.

Każde rozwiązanie, które ma zostać wykonane inaczej, niż przewiduje zatwierdzony projekt budowlany, jest odstępstwem od tego projektu. Pozostaje jedynie kwestia, czy jest to odstąpienie istotne czy nieistotne. Zmiany wykonywane w obrębie samych instalacji elektrycznych w budynkach, często (co nie oznacza, że zawsze) będą stanowić odstępstwo nieistotne. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku np. sieci elektronergetycznych – tutaj częściej mamy do czynienia z odstępstwem istotnym. Przyjrzyjmy się przepisom.

Istotnym odstępstwem od zatwierdzonego projektu budowlanego są zmiany w zakresie:

- projektu zagospodarowania terenu, z wyjątkiem urządzeń budowlanych i obiektów małej architektury – jeśli więc w innym miejscu ma zostać wykonana na przykład wewnętrzna linia zasilająca (tzw. WLZ), mamy do czynienia z odstępstwem nieistotnym, bo linia ta, jako część instalacji wewnętrznej, jest urządzeniem budowlanym;

- zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne – z takim odstępstwem raczej nie będziemy mieć do czynienia w przypadku instalacji elektrycznych,

- zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części – tutaj zmiany w instalacji elektrycznej zazwyczaj są spowodowane zmianami w architekturze budynku, gdy zmienia się przeznaczenie całego budynku lub jednego z pomieszczeń (na przykład inwestor zamiast garażu robi dodatkową sypialnię);

- ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – trudno sobie wyobrazić odstępstwo w tym zakresie dotyczące instalacji elektrycznych w budynku;

- wymagającym uzyskania lub zmiany uzgodnień lub pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub dokonania zgłoszenia – z tego rodzaju odstępstwem dotyczącym instalacji elektrycznych możemy mieć do czynienia, gdy na przykład wykonywane są roboty w budynku zabytkowym. Wtedy nawet zmiany w samej instalacji elektrycznej mogą pociągać za sobą konieczność uzyskania nowego uzgodnienia z konserwatorem zabytków;

- charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji, z wyjątkiem zmian zaliczanych do nieistotnych, o których zaraz przeczytasz.

Jako nieistotne są traktowane niektóre odstępstwa w zakresie wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego, ale niebędącego obiektem liniowym. W związku z tym, że zmiany te dotyczą obiektów kubaturowych i nie mają związku z wewnętrznymi instalacjami elektrycznymi, nie będziemy ich szczegółowo opisywać. Jeśli jesteś zainteresowany tym tematem, szczegóły znajdziesz w art. 36a ust. 5a prawa budowlanego.

Jeśli na etapie budowy część instalacji elektrycznej ma zostać wykonana niezgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym, inwestor musi dopełnić pewnych formalności. Ich rodzaj zależy od tego, czy projektant zaliczy przedmiotowe zmiany do odstępstwa istotnego, czy nieistotnego. Robót stanowiących istotne odstępstwo od projektu nie można wykonać przed uzyskaniem decyzji o zmianie pozwolenia na budowę lub o pozwoleniu na budowę.

Stan prawny aktualny na dzień: 15 stycznia 2020 r. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 1186; zmieniony przez: Dz. U. z 2018 r. poz. 2245 oraz z 2019 r. poz. 1309, poz. 1524, poz. 1696, poz. 1712, poz. 1815, poz. 2166 i poz. 2170)