Sprawdźmy najpierw, jak brzmi omawiany przepis, czyli art. 29 ust. 2 pkt 16 prawa budowlanego: „Pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na: (…) montażu (…) urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW (…)”. Pozornie przepis jest jasny, ale w praktyce budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych. Przyjrzyjmy się im.

Za urządzenia fotowoltaiczne zwolnione z pozwolenia na budowę można uważać cały system fotowoltaiczny wraz z okablowaniem i konstrukcją mocującą. Takie stanowisko znajdujemy w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 22 stycznia 2016 r. o sygnaturze II SA/Kr 1503/15: „Panele zamontowane na konstrukcjach mocujących z dołączonym okablowaniem, nazywane są kolektorem fotowoltaicznym. Zdaniem Sądu zarówno panel, jak i kolektor fotowoltaiczny stanowią urządzenia fotowoltaiczne w znaczeniu, o którym mowa w art. 29 ust. 2 pkt. 16 ustawy prawo budowlane”.

We wspomnianym na początku przepisie jest mowa o „montażu urządzeń fotowoltaicznych”. Niestety prawo budowlane, choć posługuje się pojęciem „montaż”, nie zawiera jego definicji. Wskazuje jedynie (w art. 3 pkt 7), że prace polegające na montażu są zaliczane do robót budowlanych. Dlatego też pojawiają się wątpliwości, czy urządzenia fotowoltaiczne wykonywane bez pozwolenia na budowę muszą być wolnostojące, czy mogą być związane z obiektem budowlanym.

W związku z tym, że ustawa nie zawiera definicji pojęcia „montaż”, aby je wyjaśnić, możemy posłużyć się definicją słownikową i orzecznictwem.

Słownik języka polskiego PWN dostępny na stronie sjp.pwn.pl podaje, że montaż to „zakładanie, instalowanie urządzeń technicznych”. Definicja ta nie za bardzo pomaga rozwiać wątpliwości, dlatego sprawdźmy wyroki sądowe. Zgodnie z orzecznictwem urządzenia fotowoltaiczne zwolnione z pozwolenia na budowę mogą być zarówno wolnostojące (montowane na gruncie), jak i związane z obiektem budowlanym (montowane na obiekcie). Istotne jest tylko to, by ich moc nie przekroczyła 50 kW. Takie stanowisko znajdujemy na przykład w wyrokach:

• Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 30 listopada 2017 r. o sygnaturze III SA/Łd 974/17 – w tym orzeczeniu sąd stwierdził, że montaż urządzeń fotowoltaicznych to „wykonanie w sposób kompleksowy, od podstaw i bez funkcjonalnego powiązania z innym istniejącym obiektem. Przy czym może to być zamontowanie całej konstrukcji zarówno na gruncie, jak i na obiekcie budowlanym”;
• Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 22 stycznia 2016 r. o sygnaturze II SA/Kr 1503/15 – w tym wyroku sąd orzekł: „Zdaniem Sądu, skoro art. 29 ust. 2 pkt. 16 rozróżnia kolektory słoneczne (i w ich przypadku mówi o zwolnieniu wówczas, gdy są montowane jako wolnostojące) oraz urządzenia fotowoltaiczne (co do których przepis nie stawia żadnych ograniczeń co do sposobu ich montażu) – to oznacza, że każdy sposób montażu urządzenia fotowoltaicznego jakim jest panel lub kolektor korzysta z takiego zwolnienia, o ile zainstalowana moc elektryczna nie przekracza 40 kW”.

W drugim z zacytowanych wyżej wyroków jest mowa o mocy 40 kW, ale to dlatego, że kiedyś urządzenia o takiej mocy były zwolnione z pozwolenia na budowę. W obecnym stanie prawnym moc tych urządzeń może wynieść do 50 kW.

W omawianym przepisie użyto sformułowania urządzenia fotowoltaiczne. Prawo budowlane nie podaje definicji urządzeń fotowoltaicznych, ale za to wyjaśnia, czym są urządzenia budowlane (w art. 3 pkt 9). Są nimi „urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki”. W związku z tym, że zgodnie z powyższą definicją urządzenia budowlane są związane z jakimś obiektem budowlanym, pojawia się pytanie, czy urządzenia fotowoltaiczne montowane bez pozwolenia na budowę mogą produkować energię w celu jej odsprzedaży.

Otóż zgodnie z rzecznictwem, urządzenia te mogą produkować energię zarówno na potrzeby obiektu, przy którym się znajdują, jak i w celu jej odsprzedaży. Takie stanowisko znajdujemy w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 9 listopada 2017 r. o sygnaturze II SA/Rz 794/17: „W świetle wyłączenia z art. 29 ust. 2 pkt 16 P.b. Sąd podziela pogląd, że nie jest istotny cel, dla jakiego montowane urządzenia fotowoltaiczne, tj. czy ich zadaniem będzie zapewnienie możliwości użytkowania obiektu zgodnie z art. 3 pkt 9 P.b., czy też będą produkowały energię elektryczną w celu jej odsprzedaży”.

Wyjaśniliśmy, czym jest montaż urządzeń fotowoltaicznych, o którym mowa w art. 29 ust. 2 pkt 16 prawa budowlanego. Stanowisko, które przedstawiliśmy, jest zgodne nie tylko z przywołanym orzecznictwem, ale również z opinią Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego z dnia 24 stycznia 2014 r. Jednak wyroki i opinia nie stanowią wykładni prawa i nie są wiążące dla organów orzekających w danej sprawie.

Warto również wiedzieć, że nie w każdym przypadku montaż urządzeń fotowoltaicznych jest zwolniony z pozwolenia na budowę. W niektórych sytuacjach niezbędne jest zgłoszenie, a w innych nawet pozwolenie, bo jak to często z przepisami bywa – od ogólnych zasad istnieje wiele wyjątków. Więcej na ten temat przeczytasz w innym naszym artykule „Instalacja fotowoltaiczna – pozwolenie na budowę czy zgłoszenie”.

Stan prawny aktualny na dzień: 27 listopada 2019 r.
Źródło:
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (T.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1186; zm.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2245 oraz z 2019 r. poz. 1309, poz. 1524, poz. 1696, poz. 1712, poz. 1815 i poz. 2170.);
• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 22 stycznia 2016 r. o sygnaturze II SA/Kr 1503/15;
• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 30 listopada 2017 r. o sygnaturze III SA/Łd 974/17;
• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 9 listopada 2017 r. o sygnaturze II SA/Rz 794/17;
• opinia Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego z dnia 24 stycznia 2014 r. „W sprawie montażu ogniw fotowoltaicznych na obiektach budowlanych oraz wolnostojących ogniw fotowoltaicznych”: https://www.gunb.gov.pl/sites/default/files/pliki/samples/ws140124_0.pdf?736 [data dostępu: 27 listopada 2019 r.].